3 juni 2023
De NtVP faciliteert werkgroepen (Special Interest Groups) die tot doel hebben uw professionele ontwikkeling te bevorderen. De werkgroepen hebben ieder een specifiek thema en komen circa twee keer per jaar bij elkaar. Een SIG bestaat uit een aantal deelnemers en heeft als doel om professionele kennis en ervaring met het thema te delen en verder te ontwikkelen. Vanuit de SIG’s worden recente wetenschappelijke ontwikkelingen uitgelicht in deze nieuwsbriefrubriek.
Op dit moment zijn er 7 SIGs actief: 1) Young Minds, 2) opvang en vroege interventies, 3) traumatische rouw, 4) behandeling van PTSS met ernstige (comorbide) problematiek en dissociatieve stoornissen, 5) culturele diversiteit, 6) ouderen en psychotrauma, en 7) trauma in het forensisch veld.
Indien u interesse heeft in deelname aan een SIG kunt u contact opnemen met de voorzitter van de desbetreffende groep (een overzicht vindt u hier).
Verder willen we graag de leden ondersteunen met het opstarten van nieuwe SIGs. Heeft u affiniteit met een specifiek thema binnen het psychotraumaveld en wilt u zich samen met andere leden inzetten voor meer kennisdeling over dat thema, dan kunt u voor meer informatie contact opnemen met NtVP bestuurslid Samrad Ghane: s.ghane@parnassiagroep.nl. Mogelijke thema’s voor nieuwe SIG’s kunnen bijvoorbeeld zijn: kind en jeugd, neurobiologie en farmacotherapie, vaktherapie, seksueel geweld, of moreel trauma.
Special Interest Group: Ouderen en Psychotrauma
Door Jeannette Lely, onderzoeker en psychotherapeut bij ARQ centrum ’45
Deze keer vraag ik jullie aandacht voor de nieuwste publicaties van Simon Forstmeier (universiteit van Siegen, Duitsland) en zijn onderzoeksteam uit Duitsland, Israël en Zürich (Zwitserland). Tot op heden waren er nog geen gerandomiseerde studies naar trauma-gerichte exposure therapie bij overlevenden van de Holocaust. Achtenzeventig jaar na het einde van de Tweede Wereldoorlog is er nu empirisch gefundeerde kennis voorhanden over de werking van traumagerichte exposure bij deze doelgroep, bestaande uit ouderen van vergevorderde leeftijd. Gezien de hoge leeftijd van de deelnemers was het de hoogste tijd voor dit onderzoek. De ouderen in deze doelgroep hebben vaker dan jongeren te maken met depressie en angststoornissen. Bovendien kampen ze vaker met aanpassingsproblemen en ervaren minder sociale steun, die op latere leeftijd zo belangrijk is. De traumatische achtergrond bestaat vaakbuit meervoudige of herhaalde gebeurtenissen, ervaren op jonge leeftijd. Twee interventies werden met elkaar vergeleken: Life Review Therapie voor Holocaust overlevenden (LRT-HS; een gestructureerde levensverhaal interventie, gecombineerd met narratieve exposure) en een groepsprogramma voor sociale ondersteuning: de ‘sociale club’. De bevindingen laten zien dat een veilige en effectieve behandeling mogelijk is van PTSD in de nasleep van meervoudige traumatische jeugdervaringen, ook voor 70- of 80- jarigen. Direct na de behandeling (T2) vertoonden de resultaten voor PTSS weinig verschil tussen de LRT-groep en de sociale steungroep. Zes maanden later (T3) presteerde LRT beter dan de sociale steun. Voor depressie waren de onderlinge verschillen minimaal. LRT vertoonde een voortgaande symptoomdaling tijdens (T1 – T2) en na (T1-T3) de behandeling, resulterend in een groot effect voor PTSD (d = 1.20) en een matig effect voor depressie (d = 0.60). Deze resultaten zijn niet alleen klinisch relevant, maar ook individueel, maatschappelijk en historisch betekenisvol. Dat blijkt ook uit de casusbeschrijvingen, behorend bij dezelfde interventie (Zimmermann et al., 2022). Ze bieden een mooi beeld van het veranderingsproces, zelfs zoveel jaren na de traumatische ervaringen.
Forstmeier, S., Zimmermann, S., Van der Hal, E., Auerbach, M., Maercker, A., & Brom, D. (2023). Life Review Therapy for Holocaust Survivors (LRT-HS) A Randomized Controlled Trial. Journal of Traumatic Stress, https://doi.org/10.1002/jts.22933
Zimmermann, S., van der Hal, E., Auerbach, M., Brom, D., Ben-Ezra, L., Tischler, R., Cassif- Weissberg, L., Nof, R., & Forstmeier, S. (2022). Life review therapy for holocaust survivors: Two systematic case studies. Psychotherapy, 59(4), 521- https://doi.org/10.1037/pst0000419
Heb je een reactie of wil je ook deel uitmaken van de SIG Ouderen en Psychotrauma? Mail dan naar: Jeannette Lely, j.lely@centrum45.nl
Special Interest Group: Traumatische rouw
Door Lonneke Lenferink, assistent-professor op het gebied van rouw en trauma bij de Universiteit Twente en postdoctoraal onderzoeker bij de Rijksuniversiteit Groningen en Universiteit Utrecht
Over het begeleiden van het rouwproces tijdens de COVID-19 pandemie zijn inmiddels verschillende onderzoeksresultaten verschenen. Hieronder een samenvatting van drie onderzoeken: Wat zijn de psychosociale gevolgen van afscheid nemen in Coronatijd bij nabestaanden en uitvaartmedewerkers? ARQ is gevraagd dit te onderzoeken en onlangs is het eindrapport overhandigd aan de Tweede Kamer door Ernst Kuipers, de minister van Volksgezondheid. De onderzoekers bevelen onder andere aan om bij een volgende golf of pandemie, ook de uitvaartsector te betrekken bij het opstellen van plannen, alsook (belangenbehartigers van) nabestaanden en medische en psychosociale specialisten.
https://www.rijksoverheid.nl/documenten/rapporten/2023/04/25/rapport-afscheid-in-coronatijd
Hanauer et al. (2023) hebben onderzocht welke risicofactoren en thema’s belangrijk zijn in de preventieve zorg bij cliënten met persisterende rouw in de nasleep van COVID-19. Rouwbegeleiders (n=93) werden gevraagd welke COVID19-gerelateerde (vooraf gedefinieerde) risicofactoren voor PGD als belangrijk beschouwd werden bij de rouwbegeleiding. Het gebrek aan sociale steun, de beperkte mogelijkheden om een stervende geliefde te begeleiden en afwezigheid van traditionele rouwrituelen kwamen naar voren als de meest belangrijke onderwerpen bij de begeleiding van rouwende cliënten. Daarnaast werd in een kwalitatieve analyse de rol van de maatschappelijke impact van de pandemie, de impact ervan op rouwondersteuning en gezondheidszorg en een mogelijkheid tot persoonlijke groei genoemd als additionele thema’s in de gesprekskamer van de rouwtherapeuten. Alhoewel onduidelijk is wat de impact van deze factoren zal zijn op de toekomstige prevalentie van PGD, wordt het belang van het monitoren van rouwprocessen en risicofactoren, zeker ook na de pandemie, door de onderzoekers en clinici onderschreven.
Hanauer, C., Telaar, B., Al-Dawaf, N., Rosner, R., & Doering, B. K. (2023). ‘Feeling disconnected’–risk factors for PGD and themes in grief counselling during the COVID-19 pandemic. A mixed-method study. European journal of psychotraumatology, 14(1), https://doi.org/10.1080/20008066.2023.2183006.
In een Nederlandse gerandomiseerde gecontroleerde studie van Reitsma et al. (2023) is onderzocht in hoeverre een onbegeleide online rouw-specifieke cognitieve gedragstherapie (CGT) effectief is in het verminderen van persisterende rouw, depressie en PTSS klachten. 65 mensen die tenminste drie maanden geleden een dierbare zijn verloren tijdens de pandemie en hevige persisterende rouw, depressie en/of PTSS klachten ervoeren, hebben deelgenomen. Vergeleken met een wachtlijstconditie bleek dat online CGT tot grote afname leidde in persisterende rouwklachten (d = 0.90); middelmatige effecten werden aangetoond voor depressie (d = 0.57) en PTSS (d = 0.71). Deze laagdrempelige online behandeling lijkt daarom effectief in het terugdringen van hevige rouw-gerelateerde vroeg in het rouwproces.
Reitsma, L., Boelen, P. A., de Keijser, J., & Lenferink, L. I. M. (2023). Self-guided online treatment of disturbed grief, posttraumatic stress, and depression in adults bereaved during the COVID-19 pandemic: A randomized controlled trial. Behaviour research and therapy, 163, https://doi.org/10.1016/j.brat.2023.104286.
Heeft u een reactie of wilt u ook deel uitmaken van de SIG Traumatische Rouw? Mail dan naar: l.i.m.lenferink@utwente.nl
