Terugblik op de NtVP lezingen van 29 mei 2024

In het eerste deel van de avond presenteerde promovenda Simone Burger haar onderzoek naar de complexe relatie tussen trauma, PTSS en psychose. Ze legde uit wat psychose inhoudt, met hallucinaties en wanen als centrale kenmerken, en illustreerde dit met voorbeelden van patiënten die deze variërende ervaringen hebben doorlopen.

Simone benadrukte dat patiënten met een psychotische stoornis vaak meer trauma hebben meegemaakt dan de algemene bevolking. Ze wees op de sterke correlatie tussen de hoeveelheid meegemaakt trauma en de kans op het ontwikkelen van psychose, evenals de ernst van de psychotische symptomen. Verder gaf ze aan dat er overlap is tussen PTSS- en psychosesymptomen, zoals het horen van stemmen, negatieve cognities en vermijding.

Specifiek voor deze doelgroep introduceerde Simone de Trauma and Life Events Checklist (TALE) om trauma bij psychotische patiënten beter te screenen. Ze weerlegde de gangbare gedachte dat psychose een contra-indicatie is voor PTSS-behandeling door resultaten van de T.TIP-trial te presenteren. Deze trial paste EMDR en exposure-therapie toe bij mensen met psychose en toonde positieve resultaten, zoals afname van PTSS- en depressiesymptomen, hoewel de effecten op psychoseklachten gemengd waren.

Tot slot introduceerde Simone de RE.PROCESS-trial, een grote multicenter RCT die momenteel loopt in 14 GGZ-instellingen in Nederland. Deze studie, die voortbouwt op de T.TIP-trial, onderzoekt de effectiviteit van 16 sessies cognitieve herstructurering, exposure en EMDR bij mensen met zowel PTSS als een levenslange psychose. Resultaten van deze trial worden begin 2025 verwacht.

In het tweede deel van de avond sprak Annemarieke de Haan over de specifieke traumabehandelingen die binnen de RE.PROCESS-trial worden onderzocht: Exposure-therapie, EMDR en cognitieve herstructurering. Ze begon met het bespreken van de negatieve impact van PTSS op het verloop van psychose en het verhoogde risico op terugval. Annemarieke benadrukte dat PTSS vaak over het hoofd wordt gezien bij patiënten met ernstige psychiatrische aandoeningen.

Ze deelde haar ervaringen als behandelaar binnen de RE.PROCESS-trial en gaf inzicht in wat het betekent om als studietherapeut te werken. Ze besprak de opzet van EMDR-behandelingen binnen de trial, waarbij patiënten door middel van het basisprotocol herinneringen gerelateerd aan psychotische symptomen aanpakken. Annemarieke benadrukte het belang van evaluaties tijdens de behandeling en het aanpakken van angsten voor de toekomst.

Voor exposure-therapie legde ze uit hoe de 18 sessies zijn opgezet, waarbij psychosegerelateerde herinneringen worden behandeld nadat PTSS-herinneringen zijn aangepakt. Ze verduidelijkte hoe traumatische ervaringen verband houden met psychotische ervaringen in het heden.

Cognitieve herstructurering werd ook besproken, waarbij patiënten vaardigheden leren om beter met stress om te gaan en technieken zoals omdenken toepassen. Annemarieke benadrukte het belang van oefenen, positieve bekrachtiging en empathie tijdens deze sessies.

De avond werd afgesloten met een blik op de toekomst. Annemarieke sprak haar hoop uit dat de uitkomsten van het onderzoek inzicht zullen geven in de onderliggende werkingsmechanismen van deze therapieën, wat kan bijdragen aan de mogelijkheid om behandelingen te combineren. Ze verwacht ook dat de resultaten meer zullen vertellen over de lange termijn effecten en de invloed van veerkracht en persoonlijk herstel op de klachten.