Nieuws uit de Special Interest Groups

Indien je interesse hebt in deelname aan een SIG kun je contact opnemen met de voorzitter van de desbetreffende groep (een overzicht vind je hier).

Verder willen we graag de leden ondersteunen met het opstarten van nieuwe SIGs. Heb je affiniteit met een specifiek thema binnen het psychotraumaveld en wil je je samen met andere leden inzetten voor meer kennisdeling over dat thema, dan kun je voor meer informatie contact opnemen met NtVP bestuurslid Marjolein Missler: m.a.missler@uu.nl. Mogelijke thema’s voor nieuwe SIG’s kunnen bijvoorbeeld zijn: kind en jeugd, neurobiologie en farmacotherapie, vaktherapie, seksueel geweld, of moreel trauma.

SIG Aging & Life Cycle 

Trauma en Ouderen: een Groeiende Aandacht

"Trauma bij ouderen: een vergeten verhaal dat eindelijk gehoord wordt. Ontdek de nieuwste inzichten, doorbreek ageism en bouw mee aan een netwerk dat verschil maakt."

Het thema trauma bij ouderen krijgt steeds meer erkenning in de zorg. In deze editie belichten we enkele symposia uit het afgelopen kwartaal waarin de doelgroep ouderen centraal stond of een podium kreeg.

• NIP Symposium Psychotrauma: met een workshop specifiek over ouderen met PTSS.
• Littekens van het leven (Rob Giel Onderzoekscentrum): volledig gewijd aan trauma en herstel bij ouderen.
• EMDRIA International Symposium: EMDR and other strategies for aging, older life stages, and end-of-life issues.
• VGCT najaarscongres een heel symposium over traumabehandeling bij ouderen: Nieuwe inzichten en vooruitgang in de zorg voor ouderen met PTSS en traumagerelateerde problematiek

Een rode draad in alle bijdragen: het doorbreken van ageism. Bij ouderen met PTSS betekent dit vooral dat symptomen zoals slaapproblemen, lichamelijke klachten, sociaal terugtrekken en concentratieproblemen vaak worden toegeschreven aan ‘normaal ouder worden’, terwijl ze juist kunnen voortkomen uit PTSS. Dit is cruciaal, want jeugdtrauma verhoogt de kans op kwetsbaarheid (frailty) aanzienlijk en beïnvloedt gezondheid gedurende de hele levensloop. Ouderen hebben dus baat bij trauma-geïnformeerde zorg, ook binnen de somatische geneeskunde en bij de verpleeghuiscentra is een belangrijke conclusie.

Daarnaast leeft nog steeds het hardnekkige idee dat ouderen minder profiteren van psychotherapie. Onderzoek laat echter zien dat behandelresultaten vergelijkbaar zijn met die van jongere volwassenen. Somatische comorbiditeit blijkt geen grote belemmering, mits psychotherapie gepersonaliseerd wordt. Hierbij was er aandacht voor:

• Intensiveren van psychotherapie (het kan gewoon, met prachtige voorlopige resultaten!)
• Gebruik van het Cultural Formulation Interview (CFI, inclusief ouderenmodule; zeer behulpzaam bij verfijndere afstemming van de therapie)
• Aandacht voor (traumatische) rouw in de klachtenpresentatie
• Rekening houden met cognitieve beperkingen of dementie

Verder zijn er nog een aantal belangrijke wetenschappelijke publicaties voor de praktijk. In de vorige nieuwsbrief werd al kennisgemaakt met Het Global Collaboration on Traumatic Stress (GCTS) over traumatische stress en veroudering, opgesteld door het wereldwijde netwerk ONTRAumatiC stress and ageing: a global networK (ONTRACK). 

Dit netwerk heeft recent een belangrijk artikel gepubliceerd over de effectiviteit van behandelingen voor posttraumatische stressstoornis (PTSS) bij oudere volwassenen, geheel in lijn met de presentaties op de hierboven beschreven symposia. In hun systematische review en meta-analyse, gepubliceerd in Journal of Affective Disorders, analyseerden de onderzoekers de resultaten van tien gerandomiseerde gecontroleerde studies waarin verschillende therapievormen werden onderzocht, zoals cognitieve gedragstherapie, narrative exposure therapy, levensverhaalaanpak, lichaamsbeweging en collaboratieve zorg. De uitkomsten zijn bemoedigend: traumaspecifieke psychologische behandelingen blijken effectief in het verminderen van depressieve klachten bij ouderen met PTSS. Ook PTSS-symptomen zelf namen af, al is de kwaliteit van het bewijs hiervoor nog beperkt. Opvallend genoeg zijn er nog geen studies die medicamenteuze behandelingen voor deze doelgroep hebben onderzocht.

De onderzoekers concluderen dat psychologische interventies een veelbelovende rol spelen bij de behandeling van PTSS op latere leeftijd, maar dat meer goed opgezet onderzoek nodig is om te bepalen welke therapieën het meest effectief zijn. Hun werk benadrukt hoe belangrijk het is dat ook ouderen passende en wetenschappelijk onderbouwde traumazorg krijgen.

Een recente studie van Enning et al. (2025) onderzocht of therapeuten en supervisoren kunnen voorspellen of PTSS-klachten zullen verbeteren, puur op basis van hun klinische intuïtie en sympathie voor de patiënt. Hoewel de studie niet specifiek over ouderen ging, zijn de bevindingen relevant voor de praktijk. Wat bleek? Therapeuten konden na slechts vier sessies vrij goed inschatten of hun patiënt vooruitgang zou boeken. Hun intuïtieve voorspellingen bleken significant gerelateerd aan daadwerkelijke symptoomverbetering. Supervisoren konden dit niet betrouwbaar voorspellen. Ook de mate van sympathie had geen invloed op behandelresultaat. 

De SIG groeit voorzichtig aan door. We hebben recent onze missie en doelen omschreven. Het belangrijkste doel is samen bouwen aan een duurzaam netwerk van professionals, gericht op kennisdeling, interprofessionele samenwerking en kwaliteitsverbetering in de traumasensitieve zorg voor ouderen.

In het komende jaar zullen er een viertal inhoudelijke bijeenkomsten georganiseerd worden waar iedereen zich voor kan aanmelden! De vergrijzing en toenemende zorgvragen maken het urgenter dan ooit om traumazorg voor ouderen beter af te stemmen en traumasensitiever te maken. 

Heb je een reactie of wil je ook deel uitmaken van de SIG Ouderen en Psychotrauma? Mail dan naar:
Ellen Gielkens, e.gielkens@mondriaan.eu

Lees meer (inclusief belangrijke referenties vanuit de verschillende symposia):

Trauma & Ageing | Global Collaboration

RGOc-Symposium-Littekens-van-het-Leven_Trauma-en-Herstel-bij-Ouderen.pdf

Delrue, N. (2021). Cognitive treatment of post-traumatic stress disorder in the elderly. A longitudinal study. L'encephale, 47(1), 64-71. https://doi.org/10.1016/j.encep.2020.05.016

Dimitriadis, M. M., Jeuring, H. W., Marijnissen, R. M., Wieringa, T. H., Hoogendijk, E. O., & Oude Voshaar, R. C. (2023). Adverse Childhood Experiences and frailty in later life: a prospective population-based cohort study. Age and Ageing, 52(2). https://doi.org/10.1093/ageing/afad010

Enning, F., Priebe, K., Steil, R., Gorg, N., Muller-Engelmann, M., Schmahl, C., & Kleindienst, N. (2025). Can therapists and senior advisors predict improvement of PTSD severity, based on clinical intuition and liking of their patients? European Journal of Psychotraumatology, 16(1), 2580208. https://doi.org/10.1080/20008198.2023.2580208

Lewis-Fernández, R., Aggarwal, N. K., Lam, P. C., Galfalvy, H., Weiss, M. G., Kirmayer, L. J., ... & Vega-Dienstmaier, J. M. (2017). Feasibility, acceptability and clinical utility of the Cultural Formulation Interview: Mixed-methods results from the DSM-5 international field trial. The British Journal of Psychiatry, 210(4), 290-297. https://doi.org/10.1192/bjp.bp.116.193862

Gielkens, E. M. J., de Jongh, A., Sobczak, S., Rossi, G., van Minnen, A., Voorendonk, E. M., Rozendaal, L., & van Alphen, S. P. J. (2021). Comparing Intensive Trauma-Focused Treatment Outcome on PTSD Symptom Severity in Older and Younger Adults. Journal of Clinical Medicine, 10(6), 1246. https://doi.org/10.3390/jcm10061246

Gómez-Bautista, D., Lye, V., Zabihi, S., Beenakker, M., Günak, M. M., Roche, M., ... & Orgeta, V. (2025). Effectiveness of treatments for post-traumatic stress disorder for older people: A systematic review and meta-analysis of randomized controlled trials. Journal of Affective Disorders, 120433. https://doi.org/10.1016/j.jad.2025.120433

Guineau, M. G., Ikani, N., Tiemens, B., Oude Voshaar, R., Fokkema, M., & Hendriks, G. J. (2023). Age related differences in symptom networks of overall psychological functioning in a sample of patients diagnosed with anxiety, obsessive compulsive disorder, or posttraumatic stress disorder. Journal of Anxiety Disorders, 100, 102793. https://doi.org/10.1016/j.janxdis.2023.102793

Hendriks, G. J., Janssen, N., Robertson, L., van Balkom, A. J., van Zelst, W. H., Wolfe, S., ... & Uphoff, E. (2024). Cognitive behavioural therapy and third‐wave approaches for anxiety and related disorders in older people. Cochrane Database of Systematic Reviews, (7). https://doi.org/10.1002/14651858.CD007674.pub3