5 mei 2021
Door Marthe Egberts (postdoctoraal onderzoeker bij Universiteit Utrecht, afdeling Klinische Psychologie, en orthopedagoog bij het Ingeborg Douwes Centrum)
Vanwege het 15-jarig jubileum van de NtVP spreken we dit jaar met (oud-)bestuursleden van de vereniging. In dit tweede interview belichten we de ontwikkeling van het psychotraumaveld en de NtVP, en de visie op de toekomst met de voormalige en huidige NtVP voorzitter Mariel Meewisse en Trudy Mooren.
Dr. Mariel Meewisse is klinisch psycholoog en wetenschappelijk onderzoeker bij Abate, expertisecentrum angst en trauma, in Grootebroek. Van 2015 tot 2019 was zij voorzitter van de NtVP. Prof. dr. Trudy Mooren is werkzaam als klinisch psycholoog bij ARQ Centrum’45 en als bijzonder hoogleraar verbonden aan de afdeling Klinische Psychologie van de Universiteit Utrecht. Sinds 2019 is zij de voorzitter van de NtVP.
Welke ontwikkelingen hebben jullie de afgelopen jaren in het psychotraumaveld gezien?
Mariel: Het veld heeft een enorme ontwikkeling doorgemaakt. Twintig jaar geleden moest je het traumagericht werken echt verdedigen. Nu is het andersom; je moet je verdedigen als je niet traumagericht werkt. Een mooie kant daaraan is dat er meer openheid is. Dat zie je ook in de media, waarbij de psychische kant meer belicht wordt. Bij therapeuten zie ik een enorm enthousiasme om traumagericht te werken. Therapeuten zijn daarmee bereid om voorbij de eigen angst te gaan en de heftige emoties in de kamer te krijgen. Dus er wordt minder gepraat en meer richting emotie gewerkt.
Trudy: Dit herken ik zeker. In Nederland hebben we daarin een streepje voor op andere landen, bijvoorbeeld rondom richtlijnontwikkeling. Het wetenschappelijk verantwoord handelen is niet meer weg te denken. Ook het differentiëren in de complexiteit van psychotrauma vind ik heel mooi. Zo worden meer aspecten uitgelicht, zoals psychose, rouw, verdriet, schaamte, moral injury, en walging. Dit was ook te zien in de Psychotrauma Masterclass serie. Het transdiagnostisch denken helpt. Dat verruimt onze blik; wat is dit nou, die wond waar mensen mee kampen? Wat is herstel precies, wat is daarvoor nodig, en wie behoeft welke behandeling? Dat is waar we nu mee bezig zijn.
Mariel: Ik vind dat we nog meer aandacht kunnen hebben voor wat nodig is voor een bepaalde cliënt op welk moment. Sommige cliënten zijn nog niet toe aan een traumabehandeling of de omstandigheden zijn er nog niet naar. Zij worden soms weggezet als vermijdend of niet therapietrouw. Net als dat ze vroeger niet mochten praten over het trauma, mogen ze het nu niet hebben over randvoorwaarden of timing. Daarbij ga je voorbij aan de autonomie van een cliënt. Als therapeuten kunnen we nog beter leren luisteren naar cliënten om te kijken wat daarachter zit.
Mariel Meewisse
Trudy Mooren
En hoe heeft de NtVP zich ontwikkeld?
Mariel: De NtVP is veel bekender geworden en het is echt een club geworden waar de leden iets kunnen halen. Ook zie ik meer verbinding en wisselwerking tussen wetenschap en praktijk. Daarnaast zie ik dat trauma niet gekoppeld wordt aan één behandelmethodiek, maar dat gezien wordt dat verschillende behandelvormen ertoe doen. Dat is natuurlijk ook een belangrijk kenmerk van de NtVP; het is geen therapievereniging, maar het beslaat een domein.
Trudy: Eerder bestond het bestuur uit representanten van andere verenigingen of instellingen. Dat is inmiddels niet meer zo, het bestuur bestaat nu uit mensen die heel actief zijn.
Mariel: Wat dat betreft zie ik wel een parallel met therapie. Voorheen werd in therapieën veel tijd besteed aan “praten over”, net als in het NtVP bestuur, en nu gaat het veel meer over “doen”.
Hadden jullie een persoonlijke missie toen jullie toetraden tot het bestuur?
Mariel: Ik vind het lastig terug te halen, maar mijn idee was om te faciliteren. Ik wilde dat informatie beschikbaar werd gemaakt, dat onderzoekers en clinici elkaar wisten te vinden en een netwerk ontstond waarin visies uitgewisseld werden en samenwerking werd bevorderd. Dat had ik zelf in mijn opleidingstraject gemist. En volgens mij is dat gelukt. Ik denk aan de meetinstrumenten rondom psychotrauma waar we als NtVP de eerste mee waren en aan het overzicht van Nederlandse onderzoeken. Hiermee is er een sterkere verbinding tussen wetenschap en praktijk gekomen. Eén van mijn wensen was ook filmpjes zoals die nu in de Masterclass serie zijn gepresenteerd. Het is dan wel na mijn termijn, maar het is er nu wel!
Trudy: Vanaf het begin heb ik het idee van een vereniging gericht op een domein, en niet een methode, heel belangrijk gevonden. Een vereniging waarin er plaats is voor kennis- en ervaringsoverdracht, maar ook waar je af en toe lol kunt hebben met collega’s. Mijn missie is daarmee om mensen in ons vak samen te brengen. Daarbij denk ik aan mensen uit verschillende beroepsgroepen, dus ook vaktherapeuten, sociotherapeuten, en verpleegkundig specialisten.
Is dat daarmee ook één van de speerpunten voor de NtVP in de komende jaren?
Trudy: Ja, we zouden er goed aan doen om meer multi-methodisch mensen samen te brengen. Om samen na te denken hoe we mensen die getroffen worden door psychotrauma het beste kunnen ondersteunen. We doen mee in het verwezenlijken van de opdracht die er ligt, om traumabehandelingen breder aan te bieden, omdat er steeds nog sprake is van onderbehandeling. Daarin zie ik de NtVP als partner. En wat zou het fijn zijn om elkaar in de komende jaren weer live kunnen treffen en het vak van psychotrauma samen kunnen vieren.
Mariel: Ik kan me goed voorstellen dat het meerwaarde heeft het traject voor HBO-geschoolden meer te richten op hoe zij kunnen ondersteunen in de behandeling en wat ze zelfstandig kunnen doen. Er zijn bijvoorbeeld tal van vaktherapeuten die fantastisch werk verrichten, maar die niet erkend worden, ook niet door zorgverzekeraars. Als daar vanuit de NtVP al meer erkenning voor kan komen, zou dat mooi zijn.
Trudy: Dat kan ook al gaan om het samenwerken in een team en behoeft niet zozeer erkenning als zelfstandige.
Mariel: Waar ook nog meer aandacht aan besteed zou kunnen worden, is wat je in therapie kan doen met psychotrauma als de hoofdclassificatie niet PTSS is. De rol van psychotrauma wordt wel onderkend in tal van stoornissen, maar niet zozeer wat je er dan mee kan doen. En dat is breder dan therapie alleen, ik denk bijvoorbeeld aan het juridische veld of kwetsbare groepen voor traumatisering, zoals topsporters voor wie het vanwege hun afhankelijkheidsrelaties moeilijk is om grenzen te stellen. De vereniging kan voortrekkers zoeken die daar een adviesrol in kunnen spelen. Ik zie goede ontwikkelingen binnen de NtVP, met intrinsiek gemotiveerde mensen die echt betekenis willen geven aan deze vereniging. Dat is mooi om te zien!
Vanwege het 15-jarig jubileum van de NtVP spreken we dit jaar met (oud-)bestuursleden van de vereniging. In dit tweede interview belichten we de ontwikkeling van het psychotraumaveld en de NtVP, en de visie op de toekomst met de voormalige en huidige NtVP voorzitter Mariel Meewisse en Trudy Mooren.
Dr. Mariel Meewisse is klinisch psycholoog en wetenschappelijk onderzoeker bij Abate, expertisecentrum angst en trauma, in Grootebroek. Van 2015 tot 2019 was zij voorzitter van de NtVP. Prof. dr. Trudy Mooren is werkzaam als klinisch psycholoog bij ARQ Centrum’45 en als bijzonder hoogleraar verbonden aan de afdeling Klinische Psychologie van de Universiteit Utrecht. Sinds 2019 is zij de voorzitter van de NtVP.
Welke ontwikkelingen hebben jullie de afgelopen jaren in het psychotraumaveld gezien?
Mariel: Het veld heeft een enorme ontwikkeling doorgemaakt. Twintig jaar geleden moest je het traumagericht werken echt verdedigen. Nu is het andersom; je moet je verdedigen als je niet traumagericht werkt. Een mooie kant daaraan is dat er meer openheid is. Dat zie je ook in de media, waarbij de psychische kant meer belicht wordt. Bij therapeuten zie ik een enorm enthousiasme om traumagericht te werken. Therapeuten zijn daarmee bereid om voorbij de eigen angst te gaan en de heftige emoties in de kamer te krijgen. Dus er wordt minder gepraat en meer richting emotie gewerkt.
Trudy: Dit herken ik zeker. In Nederland hebben we daarin een streepje voor op andere landen, bijvoorbeeld rondom richtlijnontwikkeling. Het wetenschappelijk verantwoord handelen is niet meer weg te denken. Ook het differentiëren in de complexiteit van psychotrauma vind ik heel mooi. Zo worden meer aspecten uitgelicht, zoals psychose, rouw, verdriet, schaamte, moral injury, en walging. Dit was ook te zien in de Psychotrauma Masterclass serie. Het transdiagnostisch denken helpt. Dat verruimt onze blik; wat is dit nou, die wond waar mensen mee kampen? Wat is herstel precies, wat is daarvoor nodig, en wie behoeft welke behandeling? Dat is waar we nu mee bezig zijn.
Mariel: Ik vind dat we nog meer aandacht kunnen hebben voor wat nodig is voor een bepaalde cliënt op welk moment. Sommige cliënten zijn nog niet toe aan een traumabehandeling of de omstandigheden zijn er nog niet naar. Zij worden soms weggezet als vermijdend of niet therapietrouw. Net als dat ze vroeger niet mochten praten over het trauma, mogen ze het nu niet hebben over randvoorwaarden of timing. Daarbij ga je voorbij aan de autonomie van een cliënt. Als therapeuten kunnen we nog beter leren luisteren naar cliënten om te kijken wat daarachter zit.
Mariel Meewisse Trudy MoorenEn hoe heeft de NtVP zich ontwikkeld?
Mariel: De NtVP is veel bekender geworden en het is echt een club geworden waar de leden iets kunnen halen. Ook zie ik meer verbinding en wisselwerking tussen wetenschap en praktijk. Daarnaast zie ik dat trauma niet gekoppeld wordt aan één behandelmethodiek, maar dat gezien wordt dat verschillende behandelvormen ertoe doen. Dat is natuurlijk ook een belangrijk kenmerk van de NtVP; het is geen therapievereniging, maar het beslaat een domein.
Trudy: Eerder bestond het bestuur uit representanten van andere verenigingen of instellingen. Dat is inmiddels niet meer zo, het bestuur bestaat nu uit mensen die heel actief zijn.
Mariel: Wat dat betreft zie ik wel een parallel met therapie. Voorheen werd in therapieën veel tijd besteed aan “praten over”, net als in het NtVP bestuur, en nu gaat het veel meer over “doen”.
Hadden jullie een persoonlijke missie toen jullie toetraden tot het bestuur?
Mariel: Ik vind het lastig terug te halen, maar mijn idee was om te faciliteren. Ik wilde dat informatie beschikbaar werd gemaakt, dat onderzoekers en clinici elkaar wisten te vinden en een netwerk ontstond waarin visies uitgewisseld werden en samenwerking werd bevorderd. Dat had ik zelf in mijn opleidingstraject gemist. En volgens mij is dat gelukt. Ik denk aan de meetinstrumenten rondom psychotrauma waar we als NtVP de eerste mee waren en aan het overzicht van Nederlandse onderzoeken. Hiermee is er een sterkere verbinding tussen wetenschap en praktijk gekomen. Eén van mijn wensen was ook filmpjes zoals die nu in de Masterclass serie zijn gepresenteerd. Het is dan wel na mijn termijn, maar het is er nu wel!
Trudy: Vanaf het begin heb ik het idee van een vereniging gericht op een domein, en niet een methode, heel belangrijk gevonden. Een vereniging waarin er plaats is voor kennis- en ervaringsoverdracht, maar ook waar je af en toe lol kunt hebben met collega’s. Mijn missie is daarmee om mensen in ons vak samen te brengen. Daarbij denk ik aan mensen uit verschillende beroepsgroepen, dus ook vaktherapeuten, sociotherapeuten, en verpleegkundig specialisten.
Is dat daarmee ook één van de speerpunten voor de NtVP in de komende jaren?
Trudy: Ja, we zouden er goed aan doen om meer multi-methodisch mensen samen te brengen. Om samen na te denken hoe we mensen die getroffen worden door psychotrauma het beste kunnen ondersteunen. We doen mee in het verwezenlijken van de opdracht die er ligt, om traumabehandelingen breder aan te bieden, omdat er steeds nog sprake is van onderbehandeling. Daarin zie ik de NtVP als partner. En wat zou het fijn zijn om elkaar in de komende jaren weer live kunnen treffen en het vak van psychotrauma samen kunnen vieren.
Mariel: Ik kan me goed voorstellen dat het meerwaarde heeft het traject voor HBO-geschoolden meer te richten op hoe zij kunnen ondersteunen in de behandeling en wat ze zelfstandig kunnen doen. Er zijn bijvoorbeeld tal van vaktherapeuten die fantastisch werk verrichten, maar die niet erkend worden, ook niet door zorgverzekeraars. Als daar vanuit de NtVP al meer erkenning voor kan komen, zou dat mooi zijn.
Trudy: Dat kan ook al gaan om het samenwerken in een team en behoeft niet zozeer erkenning als zelfstandige.
Mariel: Waar ook nog meer aandacht aan besteed zou kunnen worden, is wat je in therapie kan doen met psychotrauma als de hoofdclassificatie niet PTSS is. De rol van psychotrauma wordt wel onderkend in tal van stoornissen, maar niet zozeer wat je er dan mee kan doen. En dat is breder dan therapie alleen, ik denk bijvoorbeeld aan het juridische veld of kwetsbare groepen voor traumatisering, zoals topsporters voor wie het vanwege hun afhankelijkheidsrelaties moeilijk is om grenzen te stellen. De vereniging kan voortrekkers zoeken die daar een adviesrol in kunnen spelen. Ik zie goede ontwikkelingen binnen de NtVP, met intrinsiek gemotiveerde mensen die echt betekenis willen geven aan deze vereniging. Dat is mooi om te zien!
