20 oktober 2020
Door Marthe Egberts (postdoctoraal onderzoeker bij Universiteit Utrecht, afdeling Klinische Psychologie, en orthopedagoog bij het Ingeborg Douwes Centrum)
Karin Wagenaar is psychotherapeut-systeemtherapeut en klinisch psycholoog. Tijdens een verblijf in de VS in 2001 raakte ze gegrepen door Emotionally Focused Therapy (EFT). Inmiddels is ze gecertificeerd EFT therapeut, supervisor en trainer. In 2015 verscheen haar boek “Relaties, hoe doe je dat?”. Karin Wagenaar werkt drie dagen per week in haar eigen praktijk en de andere dagen geeft ze onderwijs (o.a. bij de RINO groep), supervisie en training.
Hoe kwam je in aanraking met EFT?
In 2001 ging ik samen met mijn partner en kinderen een jaar naar VS. Daar hoorde ik over EFT en ontmoette ik Sue Johnson. Ik raakte geïnspireerd door deze therapie; het was precies wat ik zocht. Meer dan bij de systeemtherapeutische en cognitieve benaderingen die ik tot dan toe geleerd had, ging het over mensen van vlees en bloed, over emoties. Dat was minder theoretisch en abstract. Terug in Nederland ben ik het eerst in de luwte gaan gebruiken. Daarna ben ik bij Sue Johnson in Canada de opleiding tot EFT-therapeut gaan volgen. Uiteindelijk werd ik de eerste gecertificeerde Nederlandse therapeut, toen supervisor en trainer. Het heeft in alles mijn blik gekleurd en mijn leven op zijn kop gezet.
Wat spreekt je zo aan in EFT?
De emotie is de essentie en dat maakt het heel menselijk. Het gaat niet over pathologie of stoornissen, maar je gebruikt de hechtingsbril. Door die bril kijk je namelijk naar jezelf en de wereld en gedraag je je op een bepaalde manier. Als de nood aan de man komt, komt het systeem onder druk en ga je terug naar je defaultmode die bepaald is door je hechtingsgeschiedenis. Dat is vaak een normale respons binnen een abnormale context, een overlevingsstrategie. Door EFT leren mensen hun gebruiksaanwijzing; “als het moeilijk wordt, dan doe ik dit”. Daardoor leren ze kijken naar hun angsten en behoeften, om daarmee niet-helpend gedrag te voorkomen. Stellen zijn vaak in een patroon van reactiviteit geschoten. Met EFT ga je op zoek naar waar de pijn ligt. Vaak is er onderliggend sprake van de angst voor het verlies van de relatie. Als iemand kan zeggen dat hij of zij bang is de ander kwijt te raken, kunnen ze vanuit daar ook een behoefte uitspreken. En de partner kan zien vanuit welke pijn het gedrag voortkomt. Van een reactieve emotie zoals boosheid, ga je naar een zachtere emotie en vanuit daar naar verbinding. Dat maakt het makkelijker om een arm om iemand heen te slaan, dan bij die reactieve emotie.
Is de angst voor het verlies van de relatie bijna altijd de onderliggende emotie?
Eigenlijk hebben we niet zoveel smaken. Het gaat inderdaad vaak om het verlies van de relatie, of om het verlies van het zelf. Daarbij kan je bijvoorbeeld denken aan mensen die bang zijn dat ze niet goed genoeg zijn en zich daardoor niet uitspreken in hun relatie.
Welke plaats neemt psychotrauma in binnen je werk?
Bij een groot deel van mijn cliënten is er sprake van vroegkinderlijk- of ontwikkelingstrauma. Sommigen zijn vernederd of niet gezien en in relaties komen deze oude pijnpunten en traumatische gevoelens aan de oppervlakte. Ook zie ik bijvoorbeeld cliënten die een rem op hun seksualiteit ervaren als gevolg van een trauma. Trauma is heel vanzelfsprekend met EFT te behandelen. In 2002 heeft Sue Johnson hier ook het boek “Emotionally Focused Couple Therapy with Trauma Survivors” over geschreven. Trauma geeft een gevoel van eenzaamheid; het staat vaak tussen jou en de ander in. Ik ben natuurlijk een voorstander van trauma behandelingen als EMDR, maar naast het individuele gedeelte, vind ik het heel waardevol om de partner bij de behandeling te betrekken. Er is vaak veel schaamte en als de partner betrokken kan worden als veilige haven, kan dit doorbroken worden. Het is ook veel krachtiger als een partner tijdens een behandeling zegt “ik ben hier voor je”, dan als ik dat als therapeut doe. In gezinnen kan trauma ook echt een bom zijn. Met EFT kunnen er woorden aan gegeven worden, zodat er in een veilige context over gesproken kan worden.
Welke rol zou het systeem volgens jou moeten spelen bij de behandeling van traumagerelateerde klachten?
Ik vind dat je het systeem altijd in je overweging mee moet nemen. Dat kan door in het begin te vragen: waar ben jij onderdeel van en wat heb je meegemaakt in dat gezin? Mijn indruk is dat therapeuten er vaak tegen opzien om partners, kinderen of ouders te betrekken, omdat ze niet zijn opgeleid als systeemtherapeut. Als je het zelf te eng vindt, kan je natuurlijk altijd een systeemtherapeut betrekken. Het heeft altijd impact op het hele systeem als je een lid van het systeem behandelt en het systeem heeft impact op je cliënt. Laatst kreeg ik een aanmelding van een cliënt die een intensieve individuele traumatherapie had gevolgd. Dit had heel erg geholpen; haar klachten waren verminderd. Maar ze wist niet meer wie ze was en moest haar identiteit opnieuw ontwikkelen. Toen had ik het systeem ontzettend nodig. Zij waren ook ingesteld op de rol die deze cliënte vroeger in het systeem innam en moesten zich dus ook aanpassen.
Welk advies wil je vanuit jouw expertise meegeven aan psychotherapeuten?
Mensen die een trauma hebben ervaren, vinden het vaak moeilijk anderen uit hun omgeving hierbij te betrekken, bijvoorbeeld om dit met hun ouders of partner te delen. Ze schamen zich, voelen zich een lastpak. Dit moet dus van de therapeut komen. Een therapeut kan normaliseren en belangrijke anderen bij de behandeling betrekken. Ook zou ik het advies willen geven om niet bang te zijn voor heftige emoties. Als je de emotie centraal stelt, zal je ook meer merken aan het lichaam. Dit zie je terug in de behandelkamer. Ik ben niet bang voor de dingen die in het lijf van cliënten gebeuren. Het belangrijkste is om erbij te blijven. Als therapeut ben je een belangrijke hechtingsfiguur op dat moment en helpt het om te zeggen “ik ben hier” en “kijk om je heen”, dan maak je gebruik van resourcing. Ik weet dat emoties komen en gaan en daardoor kan ik rustig blijven. Mijn laatste tip is natuurlijk het boek van Sue Johnson te lezen, over EFT bij trauma. Ze is bezig met een nieuwe versie van dit boek en deze wordt ook in het Nederlands vertaald.
Wat is Emotionally Focused Therapy (EFT)?
EFT is een relatietherapie. Deze therapie is ontwikkeld door Dr. Sue Johnson in Canada, op basis van jarenlang onderzoek bij echtparen. EFT is bewezen effectief. De hechtingstheorie ligt aan de basis van EFT, waarbij wordt gesteld dat ieder persoon beter functioneert in verbinding met een geliefde die emotioneel open en nabij is. In EFT worden emoties als ingang gebruikt om elkaar te begrijpen. Er wordt gezocht naar de pijn die onder de (negatieve) emoties zoals boosheid zit. Vanuit deze pijn kunnen behoeftes uitgesproken worden en kan de partner iets betekenen.
Karin Wagenaar is psychotherapeut-systeemtherapeut en klinisch psycholoog. Tijdens een verblijf in de VS in 2001 raakte ze gegrepen door Emotionally Focused Therapy (EFT). Inmiddels is ze gecertificeerd EFT therapeut, supervisor en trainer. In 2015 verscheen haar boek “Relaties, hoe doe je dat?”. Karin Wagenaar werkt drie dagen per week in haar eigen praktijk en de andere dagen geeft ze onderwijs (o.a. bij de RINO groep), supervisie en training.
Hoe kwam je in aanraking met EFT?
In 2001 ging ik samen met mijn partner en kinderen een jaar naar VS. Daar hoorde ik over EFT en ontmoette ik Sue Johnson. Ik raakte geïnspireerd door deze therapie; het was precies wat ik zocht. Meer dan bij de systeemtherapeutische en cognitieve benaderingen die ik tot dan toe geleerd had, ging het over mensen van vlees en bloed, over emoties. Dat was minder theoretisch en abstract. Terug in Nederland ben ik het eerst in de luwte gaan gebruiken. Daarna ben ik bij Sue Johnson in Canada de opleiding tot EFT-therapeut gaan volgen. Uiteindelijk werd ik de eerste gecertificeerde Nederlandse therapeut, toen supervisor en trainer. Het heeft in alles mijn blik gekleurd en mijn leven op zijn kop gezet.
“De emotie is de essentie”
Wat spreekt je zo aan in EFT?
De emotie is de essentie en dat maakt het heel menselijk. Het gaat niet over pathologie of stoornissen, maar je gebruikt de hechtingsbril. Door die bril kijk je namelijk naar jezelf en de wereld en gedraag je je op een bepaalde manier. Als de nood aan de man komt, komt het systeem onder druk en ga je terug naar je defaultmode die bepaald is door je hechtingsgeschiedenis. Dat is vaak een normale respons binnen een abnormale context, een overlevingsstrategie. Door EFT leren mensen hun gebruiksaanwijzing; “als het moeilijk wordt, dan doe ik dit”. Daardoor leren ze kijken naar hun angsten en behoeften, om daarmee niet-helpend gedrag te voorkomen. Stellen zijn vaak in een patroon van reactiviteit geschoten. Met EFT ga je op zoek naar waar de pijn ligt. Vaak is er onderliggend sprake van de angst voor het verlies van de relatie. Als iemand kan zeggen dat hij of zij bang is de ander kwijt te raken, kunnen ze vanuit daar ook een behoefte uitspreken. En de partner kan zien vanuit welke pijn het gedrag voortkomt. Van een reactieve emotie zoals boosheid, ga je naar een zachtere emotie en vanuit daar naar verbinding. Dat maakt het makkelijker om een arm om iemand heen te slaan, dan bij die reactieve emotie.
Is de angst voor het verlies van de relatie bijna altijd de onderliggende emotie?
Eigenlijk hebben we niet zoveel smaken. Het gaat inderdaad vaak om het verlies van de relatie, of om het verlies van het zelf. Daarbij kan je bijvoorbeeld denken aan mensen die bang zijn dat ze niet goed genoeg zijn en zich daardoor niet uitspreken in hun relatie.
“In relaties komen trauma’s en oude pijnpunten aan de oppervlakte”
Welke plaats neemt psychotrauma in binnen je werk?
Bij een groot deel van mijn cliënten is er sprake van vroegkinderlijk- of ontwikkelingstrauma. Sommigen zijn vernederd of niet gezien en in relaties komen deze oude pijnpunten en traumatische gevoelens aan de oppervlakte. Ook zie ik bijvoorbeeld cliënten die een rem op hun seksualiteit ervaren als gevolg van een trauma. Trauma is heel vanzelfsprekend met EFT te behandelen. In 2002 heeft Sue Johnson hier ook het boek “Emotionally Focused Couple Therapy with Trauma Survivors” over geschreven. Trauma geeft een gevoel van eenzaamheid; het staat vaak tussen jou en de ander in. Ik ben natuurlijk een voorstander van trauma behandelingen als EMDR, maar naast het individuele gedeelte, vind ik het heel waardevol om de partner bij de behandeling te betrekken. Er is vaak veel schaamte en als de partner betrokken kan worden als veilige haven, kan dit doorbroken worden. Het is ook veel krachtiger als een partner tijdens een behandeling zegt “ik ben hier voor je”, dan als ik dat als therapeut doe. In gezinnen kan trauma ook echt een bom zijn. Met EFT kunnen er woorden aan gegeven worden, zodat er in een veilige context over gesproken kan worden.
Welke rol zou het systeem volgens jou moeten spelen bij de behandeling van traumagerelateerde klachten?
Ik vind dat je het systeem altijd in je overweging mee moet nemen. Dat kan door in het begin te vragen: waar ben jij onderdeel van en wat heb je meegemaakt in dat gezin? Mijn indruk is dat therapeuten er vaak tegen opzien om partners, kinderen of ouders te betrekken, omdat ze niet zijn opgeleid als systeemtherapeut. Als je het zelf te eng vindt, kan je natuurlijk altijd een systeemtherapeut betrekken. Het heeft altijd impact op het hele systeem als je een lid van het systeem behandelt en het systeem heeft impact op je cliënt. Laatst kreeg ik een aanmelding van een cliënt die een intensieve individuele traumatherapie had gevolgd. Dit had heel erg geholpen; haar klachten waren verminderd. Maar ze wist niet meer wie ze was en moest haar identiteit opnieuw ontwikkelen. Toen had ik het systeem ontzettend nodig. Zij waren ook ingesteld op de rol die deze cliënte vroeger in het systeem innam en moesten zich dus ook aanpassen.
“Betrek de omgeving van de cliënt”
Welk advies wil je vanuit jouw expertise meegeven aan psychotherapeuten?
Mensen die een trauma hebben ervaren, vinden het vaak moeilijk anderen uit hun omgeving hierbij te betrekken, bijvoorbeeld om dit met hun ouders of partner te delen. Ze schamen zich, voelen zich een lastpak. Dit moet dus van de therapeut komen. Een therapeut kan normaliseren en belangrijke anderen bij de behandeling betrekken. Ook zou ik het advies willen geven om niet bang te zijn voor heftige emoties. Als je de emotie centraal stelt, zal je ook meer merken aan het lichaam. Dit zie je terug in de behandelkamer. Ik ben niet bang voor de dingen die in het lijf van cliënten gebeuren. Het belangrijkste is om erbij te blijven. Als therapeut ben je een belangrijke hechtingsfiguur op dat moment en helpt het om te zeggen “ik ben hier” en “kijk om je heen”, dan maak je gebruik van resourcing. Ik weet dat emoties komen en gaan en daardoor kan ik rustig blijven. Mijn laatste tip is natuurlijk het boek van Sue Johnson te lezen, over EFT bij trauma. Ze is bezig met een nieuwe versie van dit boek en deze wordt ook in het Nederlands vertaald.
Wat is Emotionally Focused Therapy (EFT)?
EFT is een relatietherapie. Deze therapie is ontwikkeld door Dr. Sue Johnson in Canada, op basis van jarenlang onderzoek bij echtparen. EFT is bewezen effectief. De hechtingstheorie ligt aan de basis van EFT, waarbij wordt gesteld dat ieder persoon beter functioneert in verbinding met een geliefde die emotioneel open en nabij is. In EFT worden emoties als ingang gebruikt om elkaar te begrijpen. Er wordt gezocht naar de pijn die onder de (negatieve) emoties zoals boosheid zit. Vanuit deze pijn kunnen behoeftes uitgesproken worden en kan de partner iets betekenen.
20 oktober 2020
Penningmeester gezocht voor de Nederlandstalige Vereniging voor Psychotrauma
Het bestuur van de NtVP is op zoek naar een penningmeester. Een financiële achtergrond is niet nodig.
Werken voor de NtVP inspireert en geeft energie.
