Terugblik op de NtVP lezingen van 2 oktober 2024

Lezing 1: Maryke Geerdink "Als trauma jouw werk is: hoe blijf je er zelf vrij van?"

In het eerste deel sprak drs. Maryke Geerdink, werkzaam bij 113 Zelfmoordpreventie, over de uitdagingen die hulpverleners ervaren in hun werk met kwetsbare cliënten. Ze benadrukte dat werken in de zorg vaak een "éénrichtingscultuur" is, waarbij hulpverleners vooral zorgen voor anderen en weinig aandacht hebben voor zichzelf. Ze introduceerde het idee van de hulpverlener als “gewonde genezer” en stelde dat zelfzorg essentieel is om gezond te blijven in het vak.

Maryke maakte duidelijk dat hulpverleners zichzelf als belangrijkste instrument gebruiken in hun werk en dat ze dit instrument dus moeten onderhouden. Bij 113 Zelfmoordpreventie wordt bijvoorbeeld gewerkt met een “professioneel pantser” dat hulpverleners helpt om zichzelf te beschermen tijdens hun shifts. Iedere dienst begint met een check-in, waarbij medewerkers hun gemoedstoestand bespreken, en na afloop wordt het pantser weer afgedaan tijdens een gezamenlijke afsluiting, zodat zij zich kunnen voorbereiden op de overgang naar huis. Volgens Maryke is dit een praktijk die in de zorg over het algemeen nog te weinig wordt toegepast.

Als afsluiting gaf ze praktische tips voor zelfzorg, zoals het maken van een uitvalpreventieplan. Het nemen van voldoende tijd om weer tot zichzelf te komen en regelmatig monitoren hoe het gaat, is cruciaal om uitval te voorkomen. Ze pleitte ervoor om zelfzorg te professionaliseren en benadrukte dat hulpverleners regelmatig moeten reflecteren op hun eigen welzijn om effectief te kunnen blijven functioneren.

Lezing 2: Annika Smit "Waar weerbaarheid wankelt"

In het tweede deel van de avond deelde Prof. Dr. Annika Smit, verbonden aan de Politieacademie en de Universiteit voor Humanistiek, haar inzichten over weerbaarheid binnen de politie. Ze introduceerde het concept van weerbaarheid als een dynamisch proces waarbij input, proces en output samenkomen, en benadrukte dat weerbaarheid bij de politie op dit moment nog gedefiniëerd wordt als “succesvol presteren onder kritische omstandigheden”.

Annika beschreef dat er vaak te weinig aandacht is voor de context en het dynamische karakter van weerbaarheid. Het idee dat afwezigheid van klachten gelijkstaat aan weerbaarheid is volgens haar een misvatting. Ze pleitte voor een bredere kijk op weerbaarheid, waarbij men ook kijkt naar de processen die eraan voorafgaan.

Ze ging ook in op de weerbaarheid van onderzoekers en hoe deze onder druk komt te staan door de tijdsdruk en de “waan van de dag”. Dit leidt ertoe dat signalen van kwetsbaarheid vaak worden genegeerd, wat juist weer klachten kan veroorzaken. Deze “self-fulfilling prophecy” maakt dat klachten ontstaan omdat signalen worden genegeerd in plaats van herkend.

Afsluitend introduceerde Annika een benadering van weerbaarheid die op verschillende niveaus kan worden bekeken, van neuronaal tot organisatorisch. De metafoor van homeostase, een dynamische balans tussen mens en omgeving, bleek nuttig om weerbaarheid op elk abstractieniveau te begrijpen. Ze benadrukte het belang van transdisciplinair onderzoek dat neurobiologische en kwalitatieve benaderingen met elkaar verbindt om een volledig beeld te krijgen van weerbaarheid.

In dit artikel van Annika lees je meer over dit onderwerp.